Utrecht Kerkenkruis: de crypte, het koor en de vier Maria's
Door Joke Visker - juni 27, 2017
Eindelijk kan ik deze voor mij laatste kerk van het Kerkenkruis bezoeken. Na twee vergeefse pogingen staan de deuren van de kerk vandaag wijd open en kan ik me uitleven. Geduld is niet mijn sterkste kant en Utrecht ligt niet naast de deur. Door het wachten zijn mijn verwachtingen misschien wel wat opgepoetst, dus huppel ik blij naar binnen. Gids en gastenboek tegemoet :-). Maar eerst wil ik dwalen en voelen, de energie volgen en kijken waar ik terecht kom...
Donkerrode zuilen en een hoog, licht koor
Mijn blik wordt gevangen door de donkerrode zuilen, die voor een intieme sfeer zorgen. Een mooie tegenstelling met het hoge, lichte koor in het Oosten. Vier oude, ongekleurde exemplaren leunen twee aan twee wat vermoeid aan de kant. Te gevaarlijk om ze als steunpilaren te behouden en vervangen door nagemaakte nieuwe.
Donkerrode zuilen geven sfeer aan de ruimte
Een kleine tentoonstellingsruimte
Ik werp een snelle blik in de kleine tentoonstellingsruimte met gevonden voorwerpen. Gevonden bij de restauratie wel te verstaan. Daar vangen twee bijzondere tegeltjes mijn aandacht door hun mooie kleuren en bijzonder motief. Na deze eerste verkenning brengen mijn voeten me naar de crypte. Voor mij het belangrijkste deel van een kerk.
Twee bijzondere tegeltjes in de tentoonstellingsruimte
Ze vangen mijn aandacht door hun mooie kleuren en bijzonder motief
De crypte
Crypten hebben een magische aantrekkingskracht op mij. Vaak het oudste deel, soms overblijfsel van een oudere kerk. Ruimtes, die zeker weten verbinding maken met de energie van de aarde en zorgvuldig gebouwd op een vooraf bepaalde plek.
De crypte van de Pieterskerk is donker en verlaten. De sarcofaag van bisschop Bernold staat achterin, beschenen door het licht van de zon door vrolijk gekleurde ruitjes. Onder zijn verantwoordelijkheid vond de bouw plaats en op een oude tekening is hij afgebeeld tijdens de wijding van de kerk.
De zuilen van deze crypte zijn niet gekleurd. Twee aan twee zijn ze bewerkt met verschillende motieven. Ik speur naar de symboliek ervan. Duiden ze op de energiestromen ten tijde van de bouw? Ik heb vandaag alle tijd, dus zink ik neer op een van de bankjes om de stilte op me in te laten werken.
Ik neem de aarde energie waar bij mijn voeten en lichtere bij mijn hoofd. Plaats en sterkte verschillen. De lichte energie lijkt vanaf de middenas iets verschoven naar rechts. Na een tijd begeef ik me weer naar de bovenruimte. De stille, donkere crypte voelt duidelijk anders aan dan het hoge koor in de kerk, waarvan ik op de foto het licht niet kan vangen.
Twee aan twee zijn de zuilen bewerkt met verschillende motieven
Midden achter de lege sarcofaag van de Bisschop
De zuilen van deze crypte zijn niet gekleurd Twee aan twee tonen ze verschillende motieven
Duiden de motieven op energiestromen ten tijde van de bouw?
Het koor
Zorgen de rode pilaren voor een sobere sfeer, het koor geeft je een licht gevoel. Zo ruim en licht is het niet altijd geweest. In de Middeleeuwen werd het zicht beperkt door een gedeeltelijke afscheiding. Zo ging dat toen.
Na de Reformatie werd het koor weg gebouwd en bestemd als kosterswoning. Lekker plekje om te wonen lijkt me :-).
Oorspronkelijk was het koor op Middeleeuwse wijze gescheiden van de kerk.
Boven het koor is bisschop Bernold afgebeeld tijdens de wijding van de kerk
Het koor is ruim en licht
Vier zandstenen reliëfs
Bij de trap naar het koor vind ik met de hulp van de gids de vier zandstenen reliëfs die ik zoek. Daar zie ik de drie Maria's afgebeeld bij het lege graf. Een engel spreekt ze aan. Dat reliëf roept vragen op. De aansluiting met het Bijbelverhaal mist. Het was toch Maria Magdalena die de engel aantrof bij het lege graf? (1).
Wat heeft de maker hiermee uit willen drukken? Drie Maria's? Maar wie is dan de derde? Ik kijk nog eens wat gerichter. Ze hebben alle drie een halo rond het hoofd en dragen alle drie een kruikje. Was het niet aan Maria Magdalena voorbehouden om te zalven? Zien jullie de verschillen die doen denken aan de drie levensfases van de vrouw: de Maagd, de Moeder en de Crone?
De engel bij het graf spreekt tot de drie vrouwen
Drie vrouwen bij het lege graf
De vierde Maria
Ik val voor de vierde Maria op de kruisingspijler aan de rechterkant. Over haar heb ik een gesprek met de gids. Ze is duidelijk gedateerd voor 1649 (2), of er was een opdrachtgever die haar in het rood geschilderd wilde zien. Kan allebei. Vier intrigerende Maria's in de Pieterskerk te Utrecht :-)
Ik val voor de rode Maria op de rechter kruisingspijler
De Pieterskerk vormt het Oostelijke deel van het Utrechtse kerkenkruis
Adres
Pieterskerkhof 5, 3512 JR Utrecht
De Pieterskerk is over het algemeen op zaterdag van 12 tot 4 uur geopend en in de zomer vaker.
Kijk vooraf op Kerken kijken in Utrecht of je er terecht kunt.
(1) De Maria's bij het graf
Mattheus noemt Maria van Magdala en de andere Maria (28:1). Hier wordt gesproken over de engel.
Marcus verhaalt dat Maria van Magdala en Maria, (de moeder) van Jacobus, en Salomé specerijen kochten (16:1). Hier zit een jongeling met een wit gewaad (16:5)
Lucas spreekt over de vrouwen die met Hem uit Galilea gekomen waren (23:55, 24:1). Zij maken specerijen en mirre gereed. Zij vinden twee mannen in blinkend gewaad bij het graf (24:4). Dit waren dan Maria van Magdala en Johanna, en Maria, (de moeder) van Jacobus (24:10).
Johannes spreekt alleen over Maria Magdalena (20:1). Zij zag twee engelen zitten (20:13).
(2) De Rode Maria
De kerk schreef in 1649 voor dat Maria alleen nog in wit en blauw mocht worden afgebeeld. Om verwarring (tussen Maria en Maria Magdalena) voor altijd uit te sluiten'. In 'De vrouw met de albasten kruik' wordt het thema iets verder uitgediept: 'Hiermee werden de zuster-en moederaspecten van het eeuwig vrouwelijke wel erkend, maar het bruidsaspect of het seksuele aspect ontkend. Schilderijen waarop de Madonna in het rood gekleed ging, werden streng verboden en de 'vrouw in het rood' werd synoniem met een 'publieke vrouw' '
Bronnen Rode Maria
1: Margaret Starbird: De vrouw met de albasten kruik (1995, p.126).
Ik heb Margaret naar haar bron gevraagd. Zij citeert uit het boek “Our Lady in Art” van Katherine Lee Rawlings Jenner: "She quotes Pacheco, the art censor for the Inquisition in 1649 in his “Arte della picture”—where he laid down rules for artists".
2: De Zwarte Madonna van Oer-tot Eindtijd - Dr. Annine E.G. van der Meer (2015, p.43)
3: Het oudste geheim - Fysica van de heiligheid - Drs Sietse van der Tuin (2009, p.254)
Andere blogs over het Kerkenkruis
Websites
E
Geplaatst in Kerk
