Sterrenkruid /ˈstɛrənkrœyt/

Abonneren

Zonnewendes

Het is nog donker als ik om half 9 beneden kom. Vandaag komt de zon op om 8.46 uur en gaat onder om 16.29 uur. Langer donker dan nu zal het niet worden. De zonnewende vond gisteren plaats en over een week is het al vijf minuten langer licht. We maakten gisteren een wandeling in het Staelduinse Bos (1), waar hoornblazers midwinter met hun tonen inluidden. Verder merk ik er weinig van. De astronomische winter (1 december) heeft een plaats gekregen in ons tijdperk...

Midwinter en midwinter vieren
 
Toch kom ik op mijn reizen regelmatig plekken tegen waar midwinter gevierd werd. Zowel de zomerzonnewende als de winterzonnewende waren belangrijke momenten. In New Grange verlicht de opkomende midwinterzon de achterste kamer van het complex. In Chartres wordt midzomer gemarkeerd, evenals in Vezelay. De Saint Sulpice in Parijs geeft beiden aan, inclusief de equinoxen. In Malta fungeren de tempels van Hagar Qim en Mnajdra als tijdmeters. 

Frankrijk: Parijs, Saint Sulpice

Soms klimt de zon omhoog over een vastgelegde baan, zoals in de Saint Sulpice in Frankrijk. De zonnestralen komen door een klein gaatje aan de rand van het raam in het zuiden. De stralen bereiken de baan om twaalf uur in de middag.


Om 12 uur 's middags bereiken de stralen van de zon de lijn


Zomerzonnewende


Moment van herfst en lente (op de stip achter het hek)


Op midwinter bereikt de zon het voetstuk op de obelisk (gnomon)

Frankrijk: Kathedraal van Chartres


In Chartres raakt de zonnestraal een gemarkeerde plek op de grond  (midzomer om 12 uur).

Frankrijk: Abdij van Vezelay


In Vezelay dansen op 21 juni zonne-lichtjes over het middenpad
Een foto ervan vind je hier

Malta: Mnajdra 

Tijdens de zonsopgang van de winterzonnewende schijnen de zonnestralen op de rechter megaliet. Op het moment van de zomerzonnewende wordt de linker megaliet verlicht. Tijdens de equinoxen baant de zon zich een weg door de tempelruimte. 



Mnajdra meet zowel de zomerzonnewende
 als de winterzonnewende als de equinoxen 

Malta: Hagar Qim

Hagar Qim heeft ook een zonnebaan, waarvan ik vermoed dat het  om de zomerzonnewende gaat. Hier gaat de zon langs de rechterkant van een buitenaltaar.



Deze tempels staan beiden aan zee en zijn in de afgelopen jaren overkapt om schade aan de stenen te beperken. De schoonheid ervan gaat daardoor verloren, dat wel. De winst is dat er in de nabijheid van de tempels een museum is gebouwd met informatie over het geheel. 









Staelduinse bos
Oude Hooislag 2, 2691 NH, 's-Gravenzande 

Websites
https://www.zuidhollandslandschap.nl/gebieden/staelduinse-bos
https://www.hetstaelduinsebos.nl/informatie.html
 
(1) Blog: http://jokessterrenkruid.blogspot.nl/2014/08/verrassingen-in-het-staelduinse-bos.html 


Gerelateerde blogs

https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2012/11/de-godin-van-malta.html
https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2015/05/de-legende-van-sansuna.html
https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2015/05/verborgen-in-de-tuin-van-een-hotel.html
https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2015/06/van-de-aardbodem-verdwenen.html
https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2015/06/de-mosta-dom-op-malta-is-omgeven-met.html
https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2016/06/de-vrouwe-de-grot-en-de-bron.html
https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2017/08/stenen-en-spiralen-ze-trekken-als-een.html

Bronnen

Bron maquettes en kaartjes: museum tempels Mnajdra en Hagar Qim




Wil je een berichtje ontvangen als ik een nieuw blog publiceer?
Stuur dan een mailtje naar sterrenkruid@gmail.com, dan zet ik je op de lijst.

Of volg me via RSS: Posts

Heiloo heeft van oudsher twee heilige bronnen

Op weg naar een verjaardagsfeest in Noord Holland landen we even aan in Heiloo. Dit keer is mijn inspiratiebron het boek 'Spirituele Plekken in Nederland'  van Henk Ganzeboom. In Heiloo ligt een wit kerkje op een iets verhoogde plek. Aan de voorkant van het kerkje is een bron met geneeskrachtig water. Een paar kilometer verder ligt in het bos de kapel van 'Onze Lieve Vrouwe ter Nood'. Bij die kapel ligt een tweede bron met helende kwaliteiten. De naam Heiloo heeft de betekenis van heilige plek en komt van Heylicheloo. Ik ben nieuwsgierig genoeg om er een kijkje te willen nemen...

Een plekje met energie 

Ik loop volgens de aanwijzingen van het boek over het stille kerkhof naar de achterkant van het kerkje. Daar begroet ik de machtige, oude beuk en neem een moment van rust. Tussen de beuk en de muur van de kerk is het stil. Voor mij is de energie voelbaar.


Ik begroet de machtige, oude beuk

Ik had al gezien dat de vormen van een oudere kerk met steen waren aangegeven. In de zeventiende eeuw is de kerk na verwoesting opnieuw kleiner opgebouwd lees ik op het informatiebord. Dat plekje, tussen de beuk en de muur, was dat oorspronkelijk een plek bij het altaar? Is de energie daarom nog steeds voelbaar als je je er op afstemt? Het liefst zou ik even binnen willen kijken en invoelen, maar dat is niet mogelijk. Het kerkje is te bezichtigen in juni, juli en augustus tussen 11 en 16 uur, aldus het bord bij de ingang. Het  is zondag 21 september, dus dat gaat hem niet worden vandaag.


De oudere contouren van het witte kerkje


Beschermt de boom de heilige plek?

De Willibrordusput

Ik loop naar de voorkant naar de Willibrordesput. De legende vertelt dat deze put in het jaar 700 door Willibrord zelf zou zijn geslagen. Ter ere daarvan werd er een kapel opgericht. Pelgrims ontdekten dat het water een geneeskrachtige werking had. Helaas is het putdeksel afgesloten.





De legende van de Kapel

We vervolgen onze reis naar de kapel van 'Onze Lieve Vrouwe ter Nood'. Deze plek is nog met meer wonderen omgeven. Een herder heeft er tot twee keer een Mariabeeldje gevonden en een rijke koopman heeft er na een droom een kapel laten bouwen. Tussen de oude ruïnes is een verschijning van Maria waargenomen.
Het water uit de bron heeft een geneeskrachtige werking. Er worden bedevaarten naar de kapel georganiseerd en net als we er zijn is dat het geval. We zijn jammer genoeg een uur te laat en kunnen de kapel niet van binnen bewonderen.


Klein beetje commercieel doet het wel aan. 



Opschrift boven de poort: 'Als ge mij gaat eren, zal de wind gaan keren'




Bij deze bron kun je water omhoog halen


Een uur te laat. In de kapel wordt een dienst gehouden.

Heiloo: kennismakingsbezoek. Twee bronnen, twee kapellen, twee heiligen. Voor mij een plaats om in alle rust nog eens naar terug te keren. 


Adres

Adres: 1851 JL Heiloo
De put ligt naast de Witte Kerk in de ommuring van het kerkhof aan de Heerenweg. 


Gerelateerde blogs

https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2015/07/die-bruine-beuk-markeert-de-plek.html

Bronnen

Ganzeboom, Henk, Spirituele Plekken in Nederland , 2005

Websites

https://nl.wikipedia.org/wiki/Willibrordusput_(Heiloo)
https://mens-en-samenleving.infonu.nl/religie/49032-op-bedevaart-in-heiloo-bij-onze-lieve-vrouwe-ter-nood.html
Foto's van de ruïne: http://ijpelaan.nl/Archief/Kennemerland/Plaats-Heiloo-Runxputte.html

Wil je een berichtje ontvangen als ik een nieuw blog publiceer?
Stuur dan een mailtje naar sterrenkruid@gmail.com, dan zet ik je op de lijst.

Of volg me via RSS: Posts

Nehalennia en haar tempel bij de haven van Colijnsplaat

Eigenlijk ben ik op dit moment helemaal niet bezig met Nehalennia. Maar tijdens het lezen van het boek 'Gods and Myths of Northern Europe' (H.R. Ellis Davidson) kom ik twee keer een verwijzing naar haar tegen. Ze wordt gelinkt aan de godin Freya, Moedergodin en Godin van de vruchtbaarheid. Nehalennia wordt afgebeeld met fruit, vergelijkbaar met de hoorn van overvloed. Omdat ik houd van plekken-met-een-verhaal reis ik met mijn man regelmatig door het land. Dus op naar Colijnsplaat...

De tempel van Nehalennia

Nehalennia was een inheemse godin. Zoals gebruikelijk hadden de Romeinen daar geen moeite mee en werd ze zonder problemen opgenomen in hun pantheon. Kooplieden die de zee opgingen vroegen om haar zegen en bedankten haar voor een veilige thuisreis met altaartjes of votiefbeelden. 
Omdat ze steeds wordt afgebeeld met fruit (appels) wordt er tevens een link gelegd met de vruchtbaarheidsgodinnen uit de oudheid. Was ze een Keltische of een Germaanse godin? 
Haar tempel is gereconstrueerd in Colijnsplaat en haar altaren en beeldjes worden bewaard in Leiden 


Nehalennia in haar tempel

Nehalennia wordt meestal zittend afgebeeld, op een troon of op een bank. Haar hoofd is niet bedekt en ze draagt een lang gewaad tot op de grond. Het schoudermanteltje dat ze draagt is uniek voor deze godin.



Reconstructie van de tempel


Kijkje binnen in de tempel 

Een tempel voor Nehalennia in Ganuenta

Ganuenta was in de tweede en derde eeuw een belangrijke havenstad. In eerste instantie zou je denken dat deze stad in Italie of zo gezocht moet worden. Maar niets is minder waar. Ganuenta lag op een halve kilometer van Colijnsplaat. Zeelieden vroegen Nehalennia om een behouden vaart. 
In de loop van de derde eeuw is de tempel is onder water verdwenen. Om precies te zijn: de hele stad moet ten onder gegaan zijn. In 1970 werd een votiefsteen van de godin opgevist. Eerder al in 1647 werden in Domburg na een storm allerlei stenen met Romeinse inscripties op het strand gevonden, samen met de fundamenten van een gebouw. Ook hier blijkt een tempel van Nehalennia te hebben gestaan.



Rechtsboven zie je de tempel afgebeeld

Altaren en votiefstenen

Aansluitend aan ons bezoek reden we door naar het Maritiem Museum in Zierikzee. Daar was in de kelder een permanente expositie gewijd aan Nehalennia. De onderstaande foto's zijn daar in 2007 gemaakt.

Het Maritiem Museum te Zierikzee is in 2012 samengevoegd met het Historisch Museum. De Nehalennia-vondsten vonden hun weg terug naar het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. 



Maquette van de gereconstrueerde tempel


Beeldje tussen tempel pilaren


Nehalennia met een roer in haar hand?


Votiefsteen met de naam van de godin


De hond en het fruit


Nabootsing van de tempelvorm met schelp als dak


Met de voet op een schip

Vruchtbaarheidsrituelen

Voor het eerst las ik over Nehalennia in het boek 'Het Zonnejaar' van Mellie Uyldert (1981). Daarin wordt verhaald over het stra-rijden: "Vroeger reed men daarbij een eindje de zee in. Dat was om de lente-godin Nerthus of Nehalennia af te halen (..). Mannen te paard reden allen zwijgend met een huifkar de zee in en kwamen terug met de etherische godin onder de huif verborgen. Zij werd door de duinen en velden gereden om de vruchtbaarheidszegen te verbreiden daarna terug gereden de zee in". De eerlijkheid gebied me om te melden dat de informatie over Stra-rijden op internet op dit punt afwijkt. 
Uiteindelijk vind ik in een oude krant uit 1934 een link met Nehalennia en Nerthus. Die krijg je als je term stra-rijden godinnen invoert. Hier wordt het stra-rijden gelinkt aan een ouder ritueel. Ter ere van de godin Nehellenia of Nerthus trok men rond met een schip op wielen. Zij was de godin der Scheepvaart. Het stra-rijden zou hier een overblijfsel van zijn.


Deel krantenartikel Haarlems dagblad 29 januari 1937

In het boek 'Gods en Myths of Northern Europe'  lees ik ook over de vruchtbaarheidsgodin Nerthus. Hier vind ik het thema terug. Ook zij wordt in een wagen rondgereden om vruchtbaarheid te brengen voor de mensen. 

Het thema van de godin die rondgereden wordt door de velden komt terug in het boek Godinnen van eigen bodem van Ineke Bergman. Het ritueel betreft de godin Hertha. De boeren droegen een beeld van haar door de velden om zich te verzekeren van vruchtbaarheid. 

Nerthus en Hertha worden gezien als dezelfde godin. Hun naam is afgeleid van 'Moeder Aarde'.


Adres

Visserijweg 2, 4486 CX Colijnsplaat

Bronnen

Bergman, Ineke, Godinnen van eigen bodem (2007). 
Ineke wijdt een hoofdstuk aan Nehalennia p. 78-83. In het hoofdstuk over Ostara noemt ze het ritueel van het ronddragen van een beeld van de vruchtbaarheidsgodin (p. 52).
Davidsen, Ellis, H.R, Gods and Myths of Northern Europe, 1972, p. 137, 166, Nerthus: p. 94-95
Uyldert, Mellie, Het Zonnejaar, (1981), p. 141
Haarlems dagblad 29 januari 1937 (link)

Websites




Wil je een berichtje ontvangen als ik een nieuw blog publiceer?
Stuur dan een mailtje naar sterrenkruid@gmail.com, dan zet ik je op de lijst.

Of volg me via RSS: Posts

De ruïne van de Mariakirken in de 'oude stad' van Oslo

In de 'oude stad' van Oslo ligt de ruïne van de Mariakirken. Toen we er vorig jaar naar op zoek waren konden we er niet bij komen omdat er op het terrein een muziekfestival plaatsvond. Dit jaar hadden we meer geluk en konden we de resten van het kerkje via een fietspad  bereiken. Een kaartje van de omgeving  laat drie ruïnes zien die op loopafstand van elkaar liggen. Links onder de Mariakirken, in het midden de Clemenskirken en iets naar boven gescrold de ruïnes van de St. Hallvards kathedraal (Oslo Bispedomme)...

De Mariakerk

De Mariakerk was een koninklijke kapel, behorende bij  de residentie van de koning. Het kerkje lag er vlak naast. De vroegste vorm was een staafkerk, gebouwd in het jaar 1050. Het werd omstreeks 1100 vervangen door een stenen kerk en rond het jaar 1200 uitgebreid. In 1523 ontstond er een brand en in 1542 was de kerk niet meer te redden.


Deel van de gespaarde ruïne van de koningshof 
In de verte de deels overkapte overblijfselen van de Mariakerk.




Samen met de St. Hallvards kathedraal en de Nidaros kathedraal te Trondheim 
was de Maria kerk een van de mooiste kerken in Noorwegen in de 13de eeuw.



De houten paaltjes geven de plaats van de oorspronkelijke  staafkerk aan


Het graf van koning Hakon is in het midden van het oorspronkelijk houten staafkerkje geplaatst.


In het midden de grafsteen van koning Hakon V


Aan de zuidzijde van de ruïne

Pelgrimswegen

Er lopen verschillende pelgrimswegen naar Trondheim. Een van deze pelgrimswegen begint bij de Mariakerk. Deze 'wegwijzer' staat bij de ruïne van de Clemenskerk.


Bij de ruïne van de Clemenskirken staat een steen met de afstand tot Nidaros



Noten

Een meer gedetailleerde plattegrond van het kerkje vond ik op deze site.

Andere blogs over Oslo

https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2018/10/het-osebergschip-en-de-twee.html
https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2018/09/sint-hallvard-en-het-wapen-van-oslo.html

Wil je een berichtje ontvangen als ik een nieuw blog publiceer?
Stuur dan een mailtje naar sterrenkruid@gmail.com, dan zet ik je op de lijst.

Of volg me via RSS: Posts